Баасан гаригын үдэш

Бяр чадлын ундарга тул бодож сэтгэхэд цаг гарга
Бага залуу харагдах тул тоглож наадахад цаг гарга
Орчлонгийн жам өршөөлгүй тул мөргөж сүсэглэхэд цаг гарга
Оюун ухаан дундрашгүй тул уншиж мэдэхэд цаг гарга
Ариун хишиг бурханых тул хайр сэтгэлдээ цаг гарга
Аз жаргалын харгуй тул найз нөхөддөө цаг гарга
Зүрх сэтгэлийн дуулал тул инээж баясахад цаг гарга
Зүдрэх цаг ээлжтэй тул өглөг хишигт цаг гарга
Хөлс болгон шагналтай тул ажил хөдөлмөрт цаг гарга
Хүрэх диваажин нэхэлтэй тул буян хураахад цаг гарга

Энэ шүлэг надад ихийг өгүүлж байгаа шиг та бүхэнд ч мөн адил ямарваа нэгэн зүйлийг ойлгоход тань тус дэм болох болтугай. Энэхүү эссегээ би алдаж,онож яваа оюутан та бүхэндээ зориулан бичлээ. Хэрвээ та монгол улсдаа өөрийн чадах хэмжээний хөрөнгө оруулалтаа хийж яваа сайн оюутнуудын нэг бол энэхүү эссег маань цааш унших хэрэггүй ингээд л дуусгачих. Харин тийм биш бол наашаа суу. 100-д нэг гэж хэлэгдэх тэдгээр оюутнуудын тоог бүгдээрээ, хамтдаа нэгээр нэмэхийн төлөө зүтгээд үзье! Миний хувьд хичээл болгон дээр сайн үнэлгээ авдаг, бие даалтуудыг цаг хугацаанд нь хийдэг, өдөр болгон номын санд сууж мэдлэгээ арвижуулдаг тэдгээр сайн оюутнуудын нэг биш л дээ. Би жирийн л нэг оюутан. Ихэнх оюутнуудын адил хичээлээ хааяа тасалчихдаг, бие даалтаа хийгээгүй бол тэр цагыг цонхтой гэж, ээж аавдаа худлаа хэлээд унтчихдаг, өөрийн сонирходог, гайгүйхэн үнэлгээ авдаг, мөн дүндээ хатуу биш багшийн хичээлийг тэсэн ядан хүлээдэг, дургүй ойлгодоггүй хичээл орвол минут бололгүй хэн нэгнээс цаг асуун завсарлахыг хүлээж суудаг, хичээл тархаар бөөн баяр болон гэрлүүгээ нэг их хийх ажилтай хүн шиг яардаг, хааяа баасан гаригыг найзуудтайгаа бааранд өнгөрүүлчихдэг “Гэхдээ ямарч юманд хил хязгаар, зааг байх ёстой” гэдгийг хатуу санаж явдаг ийм л нэг оюутан.. Заримдаа би найз нөхдийнхөө төрсөн өдрөөр найзуудтайгаа Бааранд ордог л доо. Баяраа тэмдэглэнгээ бааранд суугаа охид залуусыг ажиглахад ихэнх нь л ямарч хүсэл зорилгогүй, охид нь намайг хэн нэгэн залуу олж хараасай гэсэн шиг бүжгийн талбайд тайчих шахам бүжиглэж, харин залуус нь яаж ийж байгаад л эндээс нэг охин аваад гарчих юмсан гэсэн харцаар бүжгийн талбайруу цоо ширтэнэ. Энэ бүхэн шөнийн 22 цагаас үүр гэгээртэл хийж буй монгол улсын ирээдүй болсон ихэнх оюутнуудын ажил ба амьдрал. Эдгээр оюутнууд өөрсдийн эрх үүргээ мэддэггүйдээ энд байгаа гэж та бодож байна уу? Харин ч үгүй.. Бид өөрсдийн эрх үүргээ хэнээс ч илүү сайн мэддэг. Гагцхүү бид өөрсдөдөө хил хязгаар, хэмжээ тогтоож чаддаггүйгээс л үдшийн бүрий үүрийн гэгээ болтол эцэг эхийнхээ сэтгэлийг зовоож энд байгаа нь энэ. Энэ бүхэнд та хэнийг буруутгах вэ? Оюутан бидний чөлөөт цагыг зөв боловсон өнгөрүүлэх газар байгуулж өгөөгүй улс төрчдийн буруу юу? эсвэл өнөөдөр чамайг хүний дайтай хүн болгох гэж олсон хэдэн төгрөгөө өөрөөсөө хүртэл харамлан байж чамд л зориулдаг эцэг эхийн чинь буруу юу? Энэ асуултын хариултыг эрхэм уншигч таньд үлдээе! Амьдралд өөрийн гэсэн хүсэл зорилгогүй хүн юу ч бүтээж хийж чаддаггүй. Харин урдаа зорилго тавиад түүндээ хүрэх гэж үхэн хатан тэмцэж зорилгодоо хүрч чадсан хүн л аз жаргалтай амьдардаг. Цаг хугацаа хувьсан өөрчлөгдөж, хорвоо ертөнц дээр оршин буй хүн төрөлхтөн ч дэвшил хөгжлийн замруу тэмүүлхийн хэрээр, залуус бидний эзэмшиж буй мэргэжилд их өндөр шаардлага тавигдах болсон. Бидний зарим нэг нь цаг үеэ мэдэрч өөрийн байр сууриа хадгалан үлдэж байгаа ч, ихэнх залуус үүнийг анзааралгүй, ихийг сурч мэдэх энэ л үеэ Бааранд өнгөрүүлж буй нь нууц биш. Тэгвэл бид орчин үетэйгээ хөл нийлүүлэн алхахын тулд яах ёстой вэ? Энэ их амархан. Цаг хугацааг хийсэн бүтээсэн зүйлтэй өнгөрүүлэхэд л хангалттай. Оюутан байх үед найз нөхөдтэйгөө наргиж цэнгэх үе хэнд ч байдаг. Гэхдээ яагаад заавал бааранд өнгөрүүлэх ёстой гэж. Оюутнууд бидэнд хэн хэнээсээ илүү зүйл юу ч байхгүй. Чухамдаа хэн нь урдаа зорилготой, түүндээ хүрэхийн төлөө тэмүүлж, уншиж судлаж байгаагаараа л ялгардаг.
Тиймээс яаг өнөөдрөөс эхлэн урдаа зорилт тавиад ирээдүй болсон эх орон, энэхэн хорвоод төрүүлсэн эцэг эх, алдаж оносон ч амьдрасаар л байдаг өөрсдийнхөө төлөө тэмцэцгээе!! Бусдын хийж чадаагүй зүйлсийг сэтгэж бүтээ, өөртөө зав чөлөө өгөлгүй ажил, хийсэн бүтээсэн зүйлээ хараад баярла, энэ бол амьдрал залуусаа!!!

Амьдрал бол бидэнд өгсөн бурханы бэлэг. Харин амьдралдаа хийж буй зүйл чинь бурханд өгч байгаа таны бэлэг.